Çocuklarda korku, normal gelişimin bir parçasıdır. Çocuğun kendini tehlikelerden korumasını sağlar. Çocuğun beden gücü ve bilişsel kapasitesi geliştikçe yani büyüdükçe korkularının da azalmasını bekleriz. Ama ne yazık ki korkular anne-babanın yanlış eğitim tutumları ile uzun yıllar devam edebilir hatta fobiye dönüşebilir.
Yaşlara Göre Çocuklar Nelerden Korkarlar?
Bebeklikten itibaren her yaş grubunda farklı korkular görülür. Bu gelişim aşamalarında görülen korkular, çocuğun günlük yaşamına engel olmadığı sürece doğal karşılanmalıdır. Anne-baba tarafından pekiştirilmediğinde ve uygun davranıldığında kendiliğinden kaybolacaktır.
0-6 ay: Sesten, gürültüden, ani hareket eden nesnelerden korkmak.
7-12 ay: Yabanci kişilerden korkmak.
1-5 yaş: Anne-babadan ayrılmaktan, karanlıktan, hayvanlardan, yüksek seslerden korkmak.
3-6 yaş: Hayaletlerden, canavarlardan, sudan korkmak
6-12 yaş: Hırsızdan, cezalandırılmaktan, yaralanmaktan, başaramamaktan korkmak.
Çocuklarda Görülen Fobiler:
Hayvan, kan ve yara, yabancı insan, karanlık, kapalı bir mekânda bulunma, şimşek, gök gürlemesi.
Bu Fobilerden Korunma Yolları:
- Çocuklarımızı ne olursa olsun korkutmayalım. Disiplin aracı olarak korkuyu kullanmayalım. (Yaramazlık yaparsan doktor gelir iğne yapar, gibi).
- Çocuklarımıza karşı aşırı koruyucu, kollayıcı, tedirgin, evhamlı davranmayalım. Onlara güvenelim. Bireyselleşmelerine izin verelim. (Yolda tek başına yürümek isteyen çocuğunuzun elini zorla tutmayın ama onu takip edin.)
- Korkularını anlamaya çalışalım. Anlatmalarına izin verelim.
- Korkuya yol açan nedenleri ortadan kaldıralım.
- Ev ortamımızın huzurlu olmasına dikkat edelim.
- Korku hikâyeleri okumayalım, anlatmayalım.
- Korku içeren televizyon programlarını izlemelerine müsaade etmeyelim.
- Küçük adımlarla korktukları şeylere maruz bırakalım, istemezlerse zorlamayalım.
- Onların her zaman yanlarında olduğumuzu hissettirelim.
- Onları korkuları ile sevelim, sabredelim.
Çocuklarımızın Doğal, Gelişimsel Korkularını Fobiye Dönüştürmemek İçin:
- Çocuğunuzu korkutmayın. Korkutmazsak nasıl terbiye edeceğiz? Doğru disiplin yöntemleri ve sevgi ile bunu başarabilirsiniz.
- Sakinleştirin, onlarla konuşun. Yaşlarına göre yaşam alanı doğal olan korkularına karşı bilinçli ve duyarlı olun. Sabırlı olun, onların korkularını anlamaya çalışın. Unutmayın; dinlenildiğini ve anlaşıldığını hisseden çocuk rahatlayacaktır. Ve zamanla da çocuk büyüdükçe, korkusu da geçecektir.
- Asla, korktuğu nesneye onu yalnız maruz bırakmayın. Bu teknik yetişkinlerde işe yarayabilir ama çocuklarda ileriye dönük yaralar açar. Sudan korkan çocuğunuzu havuza atmayın. – Karanlıktan korkan çocuğu karanlıkta yalnız bırakmayın. Alışır, diye düşünmeyin. Bu, çocuğun korkusunu daha da artıracak, belki de bir davranış bozukluğunun yerleşmesine sebep olacaktır. (Parmak emme, tırnak yeme, alt ıslatma gibi) …
- Korkuları üzerine kademeli yaklaşım uygulayın. Çocuğu, korktuğu şeye yavaş yavaş alıştırın. Örneğin; kediden korkan çocuğa kedi resimleri çizdirin. Sonra oyuncak bir kedi alın, onunla birlikte oynayın. Sonra, gerçek kedileri siz sevin onun yanında. Sonra onun elinden tutun, kediyi birlikte sevin ve besleyin. Sonra bırakın, o kediyi sevsin ve ona süt versin. Kedi korkusu geçene kadar bu basamakları devam ettirin.
- Yaşlarına uygun tv programları izlemesini sağlayın. Saldırganlık ve vahşet içeren (çizgi film dahi olsa) filmleri izletmeyin.
- Ev ortamınızın huzurlu olmasına dikkat edin. Çok sık tartışmaların ve gerginliklerin yaşandığı bir ev çocuğun korkularını artıracaktır.
- Çocuğunuzun yanında korku belirtileri göstermeyin. Çünkü çocuk, korkuları model alarak ve taklit yoluyla da öğrenebilir. Aynı fobik davranışları çocuk da taklit eder ve içselleştirir.
- Eğer, çocuğunuzdaki korku gelişiminde beklediğimiz bir korkuysa çok fazla endişelenmeyin. Bu korkuların geçici olduğunu kendinize hatırlatın. Fakat korkuları onun ve sizin günlük yaşamınızı etkiliyorsa klinik destek alın.
Ne Zaman Klinik Destek Almalıyız?
Çocuğunuzun korkuları çok yoğun ise, korktuğu durum veya nesneden kaçınma davranışında bulunuyor, titriyor, ağlıyor, huysuzlanıyor ise klinik destek almanız gerekir. Tedavide; Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemleri kullanılır.
